چراغ شمیران در سلماس روشن شد

به گزارش تور روسیه ارزان، راحله عبدالحسینی-خبرنگار:تابه حال چند بار از میدان قدس عبور نموده اید؟ به ساختمان ابتدای خیابان دربند توجه نموده اید؟ این بار که از این میدان رد شدید به ساختمانی که ابتدای خیابان دربند هست یکبار دیگر نگاه بیندازید.

چراغ شمیران در سلماس روشن شد

ساختمان سلماس که سال1331 ساخته شد نخستین ساختمان 5طبقه خصوصی شمیران بود. محمدعلی شناور یکی از تاجران اهل آذربایجان غربی که در بازار تهران حجره داشت تابستان ها با خانواده اش به شمیران می آمد و 3ماهی ماندگار می شد. به همین دلیل تصمیم گرفت خانه ای در شمیران بسازد. شناور با رفت و آمدی که به شوروی داشت نخستین موتور برق را برای ساختمان سلماس آورد و نخستین چراغ را در شمیران روشن کرد. بعدها به سینما بهار شمیران و خانه های دیگر هم برق داد تا آنها هم خانه ای روشن داشته باشند.

به همین دلیل بین شمیرانی ها به برق شناور معروف شد. او را نخستین کسی می دانند که قبل از راه اندازی برق دولتی، روشنایی و برق را به خانه های شمیرانی ها آورد. با بهزاد رجوی نوه دختری او همکلام شدیم و از زندگی و کسب و کار پدربزرگش در شمیران پرسیدیم؛ شمیرانی که با امروز تفاوت های بسیاری داشت. حاج محمدعلی شناور اهل آذربایجان غربی و شهر سلماس بود. هنوز کار و حرفه ای نداشت که عاشق همسرش، سریه شد. مادر همسرش شرط گذاشت که اگر صاحب کاری گردد دخترش را به عقدش درمی آورد. همین شرط انگیزه ای می گردد تا محمدعلی شناور راهی تفلیس و شوروی گردد و برای خود تجارت خشکبار راه بیندازد و بتواند دست پر برگردد و همسرش را به خانه بخت ببرد. بهزاد رجوی، نوه دختری حاج محمدعلی شناور قصه زندگی پدربزرگش را این طور ادامه می دهد:

پدربزرگم همسرش را به خارج از کشور می برد و بیش از 20سال آنجا زندگی می نمایند. 3فرزندش عباس، خانم بالا و مادر من گلناز در تفلیس به جهان آمدند. بعدها به تبریز برگشتند و 2فرزند دیگرش حسین و طاهره در تبریز به دنیا آمدند. مدتی بعد هم به تهران آمد و در خیابان بوذرجمهری برای خودش خانه خرید. محمدعلی شناور که به زبان نوه ها حاجی بابا خطاب می شد همچنان به تجارت مشغول بود. او تصمیم گرفت در شمیران هم برای خانواده اش سرپناهی بسازد.

وقتی حاجی بابا تصمیم می گیرد در ابتدای خیابان دربند خانه بسازد همه خانواده با او مخالفت می نمایند که چرا می خواهی در ده و خارج از شهر خانه بسازی. به هر حال او طبق ساختمان هایی که در کشورهای خارجی دیده بود تصمیم گرفت سال 1329 نخستین ساختمان 5طبقه خصوصی در شمیران را بسازد و به یاد زادگاهش ساختمان سلماس بنامد. رجوی شرح می دهد که 3سال طول کشید تا این ساختمان در زمینی به وسعت 600مترمربع ساخته گردد که هنوز هم به نام پاساژ سلماس سرپاست:

سال 1331 که این ساختمان تمام شد بلندترین ساختمان شمیران، ساختمان 2طبقه احمد لیستر، سر پل تجریش بود. این ساختمان هم با سختی ساخته شد. مثلاً با الاغ خاکبرداری می کردند. اما ساختمانی محکم بود. این ساختمان 67 ساله چند زلزله را از سر گذرانده و هنوز هم کلنگی نشده. اخیراً شهرداری منطقه یک قسمت هایی از این ساختمان را رنگ نموده است. لوح سنگی اسم ساختمان و تاریخ بهره برداری روی ساختمان نصب شده بود: ساختمان سلماس 1331. اما مدتی است جای این تابلو خالی است. قدیمی های شمیران ساختمان را به نام شناور می شناسند.

  • 10تومان برای برق ماهانه

خانواده حاجی بابا از همان سال ساکن شمیران شد. اما همچنان در بازار تهران حجره داشت. رجوی می گوید: پدربزرگم در باغی 5هزارمترمربعی در کوچه کاشف، بالاتر از پمپ بنزین خیابان شریعتی ساکن بود. باغی که خانه ای قدیمی و کاهگلی در آن بود. کوچه ای که نصفش برای فرمانفرما بود. خانه خیابان بوذرجمهری را هم فروخت که همه ما دلمان برای آن خانه تنگ می شد. نوه محمدعلی شناور ادامه می دهد:

روبه روی ساختمان سلماس ایستگاه درشکه بود. با درشکه به منزل خاله ام در خیابان گل سنگ نیاوران می رفتیم. ساختمان سلماس برق نداشت. اما حاجی بابا در شوروی دیده بود که ساختمان ها چگونه سیم کشی برق و روشنایی و لوله کشی آب دارند و مثل همان را اجرا نموده بود. برق هم با موتور هندلی لیستر به ساختمان رسید و مثل نگین این ساختمان روشن شد. فقط طبقه پایین تجاری بود. هرچند ما دوست داشتیم برای خرید کیف و کفش به مخبرالدوله برویم. تعدادی خانواده هم این ساختمان را اجاره کردند و ساکن شدند. علاوه بر اجاره ساختمان، سر ماه هرکدام مبلغی حدود 10تومان به حاجی بابا می دادند و می گفتند: خدا پدرت را بیامرزد که برق آوردی. حاجی بابا برای برق و کنتور برق اصلاً با مستأجرهایش مبلغی را مشخص ننموده بود.

  • برق سینما بهار

حاجی بابا از اینکه دید همه راضی هستند و دیگر لازم نیست فانوس به دست باشند به این فکر افتاد که برق را به دیگر خانه های شمیران ببرد. از شوروی 2موتور دورپایین گازوئیلی آورد. 2استخر بزرگ هم به عنوان رادیاتور موتورها استفاده کرد که داخل موتورها می چرخید. رجوی می گوید: همین باعث توسعه برق شمیران شد. کم کم 2موتور شد 12موتوربرق. هر روز 2موتور را روشن می کرد و شب ها 4موتور.

ترانس هم که نبود. نوسان ولتاژ زیاد بود. وسیله برقی هم که در خانه ها نبود؛ مگر اعیان و اشراف که یخچال داشتند. برق علاوه بر خانه، مغازه های شمیران را هم روشن کرد. شمیرانی های قدیم خاطره سینما روباز بهار را که فقط 3ماه تابستان فیلم اکران می کرد به یاد دارند. سینمایی که برق را از حاج محمدعلی شناور گرفت و نوه های حاجی بابا به همین دلیل می توانستند مجانی فیلم ببینند. کنتور حساب و کتاب برق هم از آن کنتورهای چهارگوش آلمانی بود که شاید هنوز در گوشه ای از مغازه های قدیمی شمیران باقی مانده باشد.

  • منصف و خوش اخلاق

حاج محمدعلی شناور خوش اخلاق و منصف بود. نوه اش می گوید: با اینکه می دید برخی ها برق دزدی می نمایند همواره می گفت شاید عروسی یا مهمانی دارند یا شاید می خواهد از چاه آب بکشد. سال1342 برق سراسری با تیرهای چوبی به شمیران آمد اما شمیرانی ها همواره برق شناور را به یاد دارند. حاجی بابا مدت ها بعد ساختمان سلماس را هم فروخت. او همچنان به کار تجارت ادامه می داد و قفل و ابزار و ریش تراش برقی وارد می کرد.

به برخی ها که می دانست بضاعت چندانی ندارند کوپن زغال می داد تا از کوچه زغالی های شمیران خاکستر و زغال بخرند. حجره ابزارآلات هم در بازار تهران کنار مسجد امام(ره) داشت که به میرحیدر، کارگر حجره بخشید. حاج محمدعلی شناور سال1348 از جهان رفت و در آرامستان ابن بابویه به خاک سپرده شد.

منبع: همشهری آنلاین
انتشار: 17 خرداد 1398 بروزرسانی: 6 مهر 1399 گردآورنده: russiaro.ir شناسه مطلب: 444

به "چراغ شمیران در سلماس روشن شد" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "چراغ شمیران در سلماس روشن شد"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید