افتتاح آزمایشی یا تونل های غیرقابل استفاده؟ - تور روسیه ارزان

تازه ترین خبر از تاریخی ترین پروژه عمرانی ایران به پنجشنبه هفتم مرداد امسال برمی شود که تونل البرز با نام بلندترین تونل خاورمیانه به طول 6.5 کیلومتر و 2.5 کیلومتر جاده دسترسی با پیام تصویری حسن روحانی، رئیس وقت جمهوری اسلامی ایران و حضور پرویز فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان، به طور آزمایشی افتتاح و گشایش یافت. این پروژه البته سه تونل به طول 6.4 کیلومتر با حدود 2.5 کیلومتر جاده دسترسی است که بررسی های میدانی خبرنگار شرق در همان روزهای گشایش، نشان از آماده نبودن شرایط استفاده از این جهت داشت. به عبارت دیگر این جهت در حالی افتتاح شد که عملا امکان تردد از آن وجود نداشت و به طور کامل آماده استفاده نبود، ولی شاید به دلیل رسیدن دولت به روزهای انتهای، چنین افتتاحی رخ داد.

این گشایش البته در حالی است که ماه های پیش و دست کم دو بار افتتاح این جهت به تأخیر افتاد و زمان گشایش عقب افتاد تا در نهایت به روزهای آخر دولت رسید. درباره این تأخیرها در افتتاح و دلایل آن، حتی معاون وزیر راه هم گفته که هزینه آن از حدود دو هزار میلیارد تومان به بیش از سه هزارو 400 میلیارد تومان رسیده است. البته در روز افتتاح فتاح هزینه آن را چهار هزار میلیارد تومان و روحانی هم حدود چهارهزارو 200 میلیارد تومان گفتند که به نظر می آید هزینه نهایی بیش از این اعداد باشد، چراکه همچنان بخش هایی از این جهت حتی براساس سخنان مسئولان در روز افتتاح به بهره برداری کامل نرسیده است؛ اما ماجرا دقیقا چیست و مسئولان مرتبط با این پروژه چه می گویند؟ چرا دولت ها و برخی مسئولان اصرار به افتتاح پروژه های تکمیل نشده دارند؟

تونل البرز دقیقا چه هست؟

در روز افتتاح بخش تازه آزادراه تهران-شمال که هم زمان با عید سعید غدیر خم رخ داد، مسئولان از جمله رئیس وقت جمهوری و همچنین رئیس بنیاد مستضعفان توضیحاتی دراین باره ارائه کردند که البته بعدتر معین شد برخی از توصیف های آنها اغراق است. در آن روز گفته شد که تونل البرز به نام بلندترین تونل خاورمیانه به طول 6.5 کیلومتر و در انتها قطعه دوم آزادراه تهران - شمال به طور آزمایشی گشایش یافت. در خبرهای سفارشی مطرح شده از این جهت اعلام شده بود که جهت رفت تونل البرز به نام طولانی ترین تونل آزادراهی غرب آسیا در منطقه 2 آزادراه تهران-شمال به صورت آزمایشی به بهره برداری رسید. البته بعدتر معین شد که این اخبار طولانی ترین و مهم ترین پروژه در غرب آسیا یا خاورمیانه نادرست است و پیش تر در کشورهای دیگری در همین منطقه ها تونل های طولانی تر به بهره برداری رسیده است. فارغ از این توضیحات، تونل البرز تونلی سه قلو است که دارای تونل های مجزایی برای جهت رفت، برگشت و سرویس است که با هزینه ای معادل سه هزارو 900 میلیارد تومان به قیمت روز احداث شده و 50 درصد این مبلغ به وسیله بنیاد مستضعفان و 50 درصد مابقی به وسیله دولت تأمین شده است. گفته شده که با بهره برداری از جهت رفت این تونل، پنج کیلومتر از جهت تردد در جاده کرج-چالوس کاسته شده و تردد از گردنه های کندوان برای مسافران این جاده حذف می شود و کاهش جهت و حذف گردنه های کندوان، زمان تردد از کرج به چالوس را به اندازه 15 دقیقه کاهش می دهد.

توضیحات فتاح؛ چه چیزی افتتاح شد؟

در روز افتتاح این تونل اگرچه رئیس وقت جمهوری اسلامی ایران به وسیله ویدئوکنفرانس سخنرانی کرد اما رئیس بنیاد مستضعفان که کارفرما و به عبارتی پیمانکار بخشی از این پروژه است، به طور حضوری سخنانی را اسم کرد. در این روز پرویز فتاح گفت که تونل البرز یکی از پیچیده ترین پروژه ها در غرب آسیا بوده و با افتتاح آن به وعده خودمان عمل کردیم. او دراین باره گفت که 83 سال است که مردم باید برای عبور از این جهت از تونل کندوان عبور کنند و 60 سال است که تونل کندوان یک طرفه بوده و 23 سال پیش قرارگاه خاتم الانبیا این تونل را تعویض کرد و به صورت دوطرفه تردد در آن برقرار شد.

فتاح در روز هفتم مرداد با اشاره به پایین تربودن تراز تونل البرز نسبت به تونل کندوان گفت: تونل کندوان مسئله ای که دارد این است که قبل از آن شیب به گونه ای است اگر آب جاری شود به سمت کرج می رود و پس از این تونل شیب به سمت چالوس بوده و آب به سمت این شهر حرکت خواهد کرد اما تونل البرز در تراز دوهزارو 400 متری قرار داشته و ابتدا و انتهای آن 70 متر اختلاف ارتفاع دارد که مشکل را در این زمینه حل کرده است. براساس گفته های رئیس بنیاد مستضعفان، این پرو ژه با سرمایه گذاری 50 درصدی بنیاد مستضعفان اجرا شده است: با نرخ امروز حدود چهار هزار میلیارد تومان برای احداث تونل البرز و ورودی و خروجی آن سرمایه گذاری شده است. این تونل از پیچیده ترین سازندهای زمین شناسی کشور بوده که سختی کار را برای ما در طول عملیات اجرائی بیشتر کرد. اما توانستیم با احداث این تونل 5.5 کیلومتر از جهت کرج به چالوس کوتاه تر کنیم و از نظر زمانی مسافرت مردم را کاهش دهیم. فتاح در این روز البته برخی امکانات این جهت را هم برشمرد که دست کم تا به امروز به بهره برداری نرسیده اند؛ امکان آنتن دهی موبایل و همچنین دسترسی به اینترنت و دوربین های مکاهمه که همه تحت یک برنامه مادر مدیریت می شوند، بخشی از وعده های مطرح شده است که تا به امروز البته خبری از آنها در این جهت نیست.

روایت های میدانی در دسترس نبودن تونل

پنجشنبه هفتم مرداد که این پروژه افتتاح شد، مسئولان گفتند که از روز شنبه یعنی 9 مرداد، امکان استفاده آزمایشی از این جهت حدودا 9 کیلومتری وجود دارد اما بررسی های خبرنگار شرق در نخسین روزهای پس از افتتاح از آماده نبودن این جهت برای استفاده حکایت دارد. این جهت تازه سه تونل است که بین آنها فاصله ای هست اما تا چند روز پس از افتتاح هنوز این جاده ها آماده استفاده نبود و عملا این سه تونل به صورت ناپیوسته و جدا از هم بودند. اگرچه حالا نزدیک به یک هفته از زمان معین شده برای استفاده از این جهت می گذرد، سخنان مسئولان مرتبط می گوید که بخشی از امکانات این جهت به صورت آزمایشی در دست بهره برداری است.

ادعای مسئولان: جهت در دست بهره برداری و استفاده است

اگرچه تصاویر و فیلم ها به خوبی پیوسته نبودن این تونل ها دست کم در روزهای ابتدایی پس از افتتاح را نشان می دهد، اما مسئولان مرتبط می گویند که این پروژه همین حالا در دست استفاده است. دراین باره خیرالله خادمی، معاون وزیر راه وشهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت توسعه زیربناهای حمل ونقل کشور، در گفت و گویی کوتاه به شرق می گوید که عبور از تونل البرز که افتتاح شده، برقرار است. معاون وزیر راه وشهرسازی می گوید که درباره این تونل در روزهای گذشته توضیحات کامل ارائه شده و حاضر به پاسخ گویی و ارائه توضیحات بیشتر نیست، هرچند مدیرعامل و عضو هیئت مدیره آزادراه تهران-شمال توضیحات به نسبت متفاوتی دارد. سعید شاهسواری دراین باره به شرق می گوید که این جهت تنها روزهای شنبه تا چهارشنبه آن هم از ساعت هشت صبح تا 13 در دسترس عموم است. مدیرعامل و عضو هیئت مدیره آزادراه تهران- شمال در توضیحات بیشتر می گوید: از روز شنبه هر روز تردد هست و غیر از روزهای پنجشنبه و جمعه بقیه روزها تردد برقرار است. همه جاده تکمیل است و روشنایی و علائم رانندگی هم نصب شده است.

در روز افتتاح این جهت، گفته شد که این تونل ها مجهز به اینترنت، آنتن دهی موبایل و برخی امکانات خاص دیگر است که شاهسواری در پاسخ به پرسشی درباره فراهم بودن این موارد هم می گوید: الان بحث آنتن دهی تقریبا در کل تونل برقرار است و اگر مسئله ای باشد رفع خواهد شد. این 9 کیلومتر از جهت آزادراه است که کار آسفالت و نصب علائم ایمنی و روشنایی آن صد درصد اجرا شده و بحث نصب دوربین های مداربسته به زودی انجام می شود. بیشتر بحث هوشمندسازی است که کل سیستم ها تحت یک نرم افزار به بهره برداری جامع برسد چون الان به صورت دستی انجام می شوند و امیدواریم درکوتاه مدت این موضوع انجام شود. این شرایط البته الان برای مردم مسئله ای ایجاد نمی کند؛ اینها استاندار دهایی است که مازاد بر استانداردهای راه سازی ایران انجام می شود و ما هوشمندسازی در آزادراه ها را به این صورت در جاده های برون راهی نداشتیم. اما فارغ از این بحث، بالاخره آینده این آزادراه چه خواهد شد و چه زمانی شاهد به سرانجام رسیدن این پروژه خواهیم بود؟ شاهسواری دراین باره هم می گوید: قرار بود باند اول آزادراه در دو سال به بهره برداری برسد که امسال به بهره برداری رسید و ان شاء الله به شرط تأمین منابع مالی تا انتها 1401 بهره برداری کامل از باند اول منطقه دوم آزادراه تهران- شمال را شاهد خواهیم بود. برای بحث منطقه دو هم امکان بهره برداری تا سال 1403 وجود دارد ولی همه چیز به سیاست ها و تأمین منابع مالی بستگی دارد.

افتتاح های خبرساز؛ از نبود قیچی تا پد 1.5 میلیاردی

افتتاح چندباره یک پروژه، حالا ماجرایی تکراری در سریال گشایش های خبرساز در ایران است، اما به تازگی موضوع دیگری هم حاشیه ساز است؛ افتتاح یک آزادراه و نبود قیچی برای بریدن روبان. ماجرای این بار به مرنام افتتاح آزادراه بروجرد- خرم آباد به وسیله وزیر راه وشهرسازی برمی شود که فیلم منتشرشده از آن با واکنش های طنز فراوانی همراه شد؛ در این فیلم جمعیت حاضر برای افتتاح هرچه انتظار قیچی برای بریدن روبان می کشند به نتیجه نمی رسند و در نهایت این افتتاح به شیوه دیگری برگزار گشت. البته بعدتر وزارت راه وشهرسازی دراین باره توضیحاتی اسم کرد و مدعی شدند که اصلا قرار بر استفاده از قیچی نبوده است: به اطلاع هم وطنان عزیز می رساند با توجه به افتتاح پیروز تونل البرز واقع در منطقه دو آزادراه تهران-شمال در هفتم مرداد ماه با فرمان رئیس جمهور و عبور خودروها با نورافشانی و بریدن روبان افتتاح به وسیله خودروهای عبوری، مقرر شد این تجربه پیروز هم در مرنام افتتاح آزادراه اراک- خرم آباد که یکی از پروژه های عظیم راهسازی کشور است، تکرار شود. بدین گونه که وزیر راه وشهرسازی در محل تونل پونه (طولانی ترین تونل عریض جاده ای کشور) حضور یافته و پس از پرده برداری از لوح تونل، به وسیله بی سیم فرمان عبور خودروها را صادر کرده و روبان به وسیله مردم (در خودروهای عبوری) با انجام نورافشانی بریده شود.

درواقع بی سیمی که در دست آقای مهندس اسلامی دیده می شود هم بدین منظور بود. اما تعداد زیاد شرکت کنندگان در مرنام افتتاح و ازدحام بیش ازحد مردم در محل ورودی تونل، ضمن اختلال در برنامه افتتاح، امکان تردد خودروها و انجام نورافشانی را هم سلب کرد. بنابراین همان گونه که اشاره شد از ابتدا هم برنامه ای برای بریدن روبان با قیچی وجود نداشت و قرار بود هم وطنان عزیز با خودروهای عبوری اقدام به روبان بری این پروژه ملی کنند که در واقع همین طور هم برنامه اجرا شد و مهندس اسلامی بعد از پرده برداری فرمان عبور را گفت. به طور خلاصه وزارت راه می گوید که در افتتاح تونل البرز روبان با حرکت خودرو بریده شد و در این آزادراه ها هم برنامه همین بوده اما پرسش این است که چرا در فیلم منتشرشده، همه سراغ قیچی را می گیرند؟ علاوه براین به تازگی و در جریان افتتاح ویدئوکنفرانسی پروژه های بهداشت و درمان از سوی رئیس جمهوری، 24 پروژه در استان کهگیلویه و بویراحمد هم افتتاح شد که یک مورد آن واکنش افکار عمومی را به همراه داشت؛ در فهرست منتشرشده از سوی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، هزینه ساخت یک پد بالگردی در روستای زیلایی یک میلیاردو 500 میلیون تومان نام شد که بعدتر دهیار این روستا هزینه این طرح را نزدیک به 10 میلیون گفت. البته دانشگاه علوم پزشکی یاسوج در توضیحی این اعداد را اشتباه آن هم به دلیل شلوغی کار و تلاش برای افتتاح سریع تر گفت که این توضیح چندان کمکی به حل مسئله و رفع سوءتفاهم ها نداشت.

فارغ از این مثال ها به نظر می آید ماجرای افتتاح های خبرساز همچنان و حتی در سال های پیش رو هم اتفاق بیفتد؛ به عبارت دیگر تا زمانی که معیار سنجش یا گزارش دهی مسئولان تعداد پروژه ها و اعداد است آنها تلاش می کنند در دوران مسئولیت خود بیشترین کلنگ را به زمین بزنند و هم زمان بیشترین روبان افتتاح را هم ببرند، در این بین حتی اگر قیچی هم پیدا نشود آنها از حرکت خودروها برای بریدن روبان های گشایش کمک خواهند گرفت.