جست وجوی پیشه ای قدیمی در محله جوادیه ، شغل عجیب و غریب بانوان خانه دار در قالیشویی چه بود؟ - تور روسیه ارزان

خبرنگاران - مریم قاسمی : در ایام قدیم، اسامی محله ها را به دلایل مختلفی انتخاب می کردند که مهم ترین آن کسب و کارهایی بودند که احتیاج مردم را برآورده می کردند و نمونه های فراوانی از آن را می توانید در محدوده بازار قدیمی تهران بیابید از جمله محله های ماستی ها، سرکه ای ها، پالان دوزها و ..... حالا کمی دقیق تر صحبت کنیم! در بعضی از محله های جنوب تهران، مثل جوادیه و ایستگاه معروفش به نام قالیشویی، که سابق بر این در خیابان بیست متری جوادیه بوده، می گردد حکایت و داستان جالبی پیدا کرد. می خواهیم در گزارش پیش رو گشتی بزنیم در خاطرات آن روزگارها.

قصه های خواندنی تهران را اینجا ببینید

قبل از اینکه یکراست برویم سراغ تاریخچه محله قالیشویی های محله جوادیه تهران و همه چیز را روی دایره بریزیم، باید اعتراف کرد قبل از اینکه پای مبل به خانه های ما ایرانی ها باز گردد کف خانه ها قالی بود و فرش دستی. زیر پای هر کس به مقدار توانش قالی پهن بود که زیراندازش بود و تازه بعد از مرگ به بچه هایش ارث می رسید و عین طلا سرمایه محسوب می شد که می توانست گره از کار باز کند.

شستنش هم کار ساده ای نبود؛ زن ها قالی ها را داخل حیاط پهن می کردند و چند نفری با پارو به جانش می افتادند. بعدها با آپارتمانی شدن خانه ها دیگر قالی شستن هم از لیست کارهای اهل خانه حذف شد و قالیشویی ها جایش را گرفت. مثلا در دل محله جوادیه، قالیشویی های فراوانی به دنیا آمدند که در کل تهران معروفیت یافتند. هرچند سال هاست به دلیل مسکونی شدن جوادیه، کارخانه های قالیشویی از این محل کوچ داده شدند اما هنوز رد خاطره شان بین حرف های مردم پیدا می گردد. هنوز هم ایستگاه قالیشویی یادگار آن روزها است.

اینجا ایستگاه قالیشویی هاست

تا چند سال قبل، جوادیه چندین قالیشویی بزرگ داشت که حالا به فضای سبز و مجتمع های مسکونی تبدیل شده اند. محل قالیشویی بهزادنیا در خیابان دارابی و صالح نیا بود و به یقین می توان گفت قالیشویی بهزادنیا نخستین قالیشویی بودکه در محله جوادیه آغاز به کار نموده و بعد از آن قالیشویی های دیگر راه افتاده اند.

سامان محمدیان از کارگران بازنشسته این کارخانه قالیشویی می گوید:دم عید سرمان به شدت شلوغ می شد. خاور 18 چرخ بود که قالی می آورد و می برد. آن موقع قیمت شست وشوی قالی متری 4 تومان و حقوق کارگر روزی 100 تومان بود و هرکارخانه بیش از 60 کارگر داشت که از 7 صبح تا 4 بعدازظهر یکسره کار می کردند. حقوق کارگرها هفته به هفته صبح پنجشنبه تا ساعت 9 صبح پرداخت می شد. یادش به خیر.

حیات و ممات قالیشویی ها در گرو آب!

اگر خودتان در حیاط خانه یک قالی شسته باشید دستتان آمده که برای شستن قالی چقدر آب مصرف می گردد. حساب کنید قالیشویی با آن عظمت چقدر مصرف آب دارد؟ به نوعی کارخانه قالیشویی جزو کارخانه هایی است که حیات و ممات شان مستقیماً وابسته به آب است، حالا جوادیه از کجا این آب را تأمین می نموده قصه دارد. سالیان قبل سطح آب های زیرزمینی جنوب تهران آنقدر بالا می آید طوری که آب قنات هایش را نمی توانستند مهار نمایند و سرریز می نموده. آقای بهزادنیا هم برای کارخانه قالیشویی اش چاه عمیقی می زند که از فرط پرآبی تا 4 کارخانه قالیشویی محله را جواب می داده و این طور غصه آب را نداشته اند.

جالب است بدانیدکه قالیشویی های محله جوادیه در قدیم علاوه بر مردهای جوادیه برای زن های محل هم کار ایجاد نموده بود. در قسمت دارکشی قالی ها، میخ های 4 سانتی که به دیوار می زدند و کج می شد کیلویی 15 زار دستمزد می دادند تا تعدادی از بانوان خانه دار،میخ ها را به خانه ها می بردند و سر فرصت آنها را صاف می کردند و تحویل کارخانه می دادند.

از اتاق شور تا شلاق زنی

بدنیست از کارهایی که در کارخانه های قالیشویی جوادیه انجام می شد و مراحلی که یک قالی طی می کرد تا نونوار گردد بگوییم؛ کارخانه بخش های مختلف داشت که در هر بخشی یک کار انجام می شد. چون اغلب قالی ها نو بودند و پشت قالی زائده هایی داشت قبل از همه چیز، با چراغ کوره ای مخصوص اینها را می سوزاندند تا صاف گردد، بعد از آن قالی برای شور می رفت. سالن شور سرتاسرش به صورت 2 طرفه آب لوله کشی شده بود و کارگرها 2 طرفه کار می کردند. برای هر قالی 2 شیر آب بود. قالی را با کلر می شستند تا رنگش مخلوط نگردد. 4 یا 5 تا قالی را با هم داخل ماشین آبگیری می انداختند و ماشین شلاق زنی آب قالی را می گرفت. یک ساعت طول می کشید تا آب قالی ها گرفته گردد.

قصه قالیشویی ها به سر رسید

فراموش نکنیم زمستان ها قالی را به گرمخانه می بردند که 6 -7 ساعت طول می کشید تا یک قالی درست و درمان خشک گردد. بعد از اینکه قالی ها خشک می شدند آنها را برای دارکشی به طبقه دوم می بردند و در همین جا بود که کجی های قالی را درمی آوردند، چون قالی دستبافت وقت شستن گاهی کج می شد، آن را آنقدر می کشیدند تا مجدداً صاف و یکدست گردد. اگر وقت شست وشو پرز قالی بالا می آمد در سالن پرداخت مثل آینه تمیزش می کردند. کارگران در سالن پرداخت به داد قالی هایی می رسیدند که قضا بلا سرشان آمده بود مثلاً ریشه ای کنده شده یا احیاناً دچار پارگی شده بودرا برطرف و رفو می کردند و قسمت رنگ آمیزی هم لکه های قالی را می گرفت.

به مرور زمان که محله جوادیه شلوغ و پر جمعیت شد، کارخانه های قالیشویی هم از عزلت درآمدند و در محاصره خانه ها قرار گرفتند و بالاخره سال ها قبل شهرداری با طرح انتقال مشاغل مزاحم به خارج از شهر، نسخه این کارخانه ها را پیچید و قصه کارخانه های قالیشویی هم با کوچ شان به چرمشهر ورامین به خاتمه رسید.