از پرده دری ماکرون تا انکار مرکل، اروپا لباس جنگ پوشید! - تور روسیه ارزان

برای سفر به تور اروپا با بهترین کارشناسان مشورت کرده و بهترین برنامه سفر را انتخاب کنید.

امانوئل ماکرون آمد تا چوب لای چرخ دنیای بگذارد که با شتابی سرسام آور چرخش به راست را انتخاب نموده و با الگوبردای از برگزیت خواهان تضعیف اتحادیه اروپا و ترغیب دیگر کشورهای این بلوک به دنبال کردن همان راهی است که انگلیس در پیش گرفته است: راه جدایی.

او به الیزه آمد تا به زعم خود با نیروی جوانی و جسارت، تهدیدها را تبدیل به فرصت کند و جانی تازه به کالبد زخم دیده اتحادیه اروپا بدمد و در این راه، علیرغم رقابت دیرینه پاریس و برلین برای اعمال نفوذ بر بروکسل، با آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان همراه شد تا با توجه به فزونی نظامی-اقتصادی و کنار رفتن لندن از صحنه قدرت اتحادیه، صندلی خود را به عنوان رهبران بلامنازع قاره سبز، تثبیت نمایند.

در این میان، سردی و تندخویی ترامپ با اعضای اروپایی پیمان آتلانتیک شاقتصادی (ناتو) که با انتقاد از کم کاری آنها در پرداخت هزینه های این پیمان شروع شد؛ به پاریس-برلین مجال داد درباره تشکیل ارتش واحد اروپایی با اتکا به توافق همکاری ساختارمند دائمی اتحادیه اروپا یا همان پسکو، همپیمان شوند.

اما روز پنجشنبه، ماکرون به عنوان نماد جسارت و نوآوری اتحادیه اروپا، اظهارنظری داشت که مرکل را در قالب نماد درایت و تجربه، در موضع تقابل و برائت جستن قرار داد.

رئیس جمهوری فرانسه در مصاحبه با اکونومیست گفت ناتو دچار مرگ مغزی شده و با زیر سوال بردن بند 5 پیمان آتلانتیک شاقتصادی شامل اصل دفاع جمعی توانایی آمریکا در دفاع از اتحادیه را زیر سوال برد.

این اظهارنظر وی حاکی از دلخوری بود که از یک جانبه گرایی آمریکا در سوریه داشت تا آنجا که به صراحت گفت: هیچ نوع هماهنگی در تصمیم های استراتژیک میان آمریکا و شرکای اروپایی ناتو وجود ندارد و ما در حال حاضر شاهد تجاوز بدون هماهنگی ترکیه، یکی از شرکای ناتو به منطقه ای هستیم که منافع ما را به خطر انداخته است.

واکنش ها به سخنان جنجالی ماکرون

اما این اظهارنظر همانگونه که پیشتر اشاره شد، واکنش های زیادی به همراه داشت تا آنجا که مرکل سخنان او را رادیکال توصیف کرد.

ینس استولتنبرگ دبیر کل ناتو نیز ضمن دفاع از سازمان پیمان آتلانتیک شاقتصادی گفت: هر تلاشی که در راستای فاصله انداختن بین اروپا و آمریکای شاقتصادی صورت گیرد نه تنها اتحاد بین دو سوی اقیانوس اطلس را تضعیف خواهد نمود بلکه ممکن است در اروپا نیز تفرقه بیندازد. اتحاد اروپایی نمی تواند جایگزین اتحاد دو سوی اقیانوس اطلس گردد.

مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا هم ضمن دفاع از سازمان پیمان آتلانتیک شاقتصادی از این سازمان به عنوان مهمترین اتحادی نام برد که تاکنون در تاریخ به ثبت رسیده است.

در مقابل، ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت خارجه روسیه، ضمن استقبال از سخنان رئیس جمهوری فرانسه از آن به عنوان سخنان طلایی یاد کرد.

مرکل، تعارف الکی یا مخالفت جدی؟

صدراعظم آلمان پیشتر گفته بود اتحادیه اروپا باید از قید وابستگی به اغیار (آمریکا) رها گردد و خود برای سرنوشتش تصمیم بگیرد.

به قول مرکل، اتحادیه تنها زمانی به اندازه کافی، متحد و منسجم خواهد بود که در سکوهای دنیای بتواند از ارزش ها و منافع خود دفاع کند. از این رو اروپا باید در بلند مدت، توانمندتر گردد و بر اساس اتفاق آراء به وسیله معاهدات و پیمان های اروپایی عمل کند.

پس این همه جبهه گیری در برابر اظهارات اخیر ماکرون چیست؟ چه شد که صدراعظم آلمان که به دلیل عدم اختصاص 2 درصد از فراوری ناخالص داخلی به هزینه های نظامی ناتو، خار چشم ترامپ شده است؛ می گوید علیرغم همه اختلاف نظرها ناتو سنگ زیربنای امنیت آلمان است!

باید گفت اختلافات داخلی میان اعضای کلیدی به ویژه فرانسه و آلمان نیز از جمله مسائل موجود بر سر راه پسکو یا همان ارتش اروپایی بوده است. برای مثال، فرانسه خواهان تشکیل هسته ای کوچکتر از دولت هایی بود که به لحاظ اقتصادی و نظامی توانایی غنی کردن پیمان مورد نظر را داشتند و درصورت لزوم مانعی برای انجام عملیات های خارجی هم نمی دیدند حال آنکه آلمان به دنبال رویکردی فراگیرتر بود که همه کشورهای عضو اتحادیه حتی آنهایی که بضاعت کمتری داشتند را نیز شامل گردد. در واقع آلمان در اندیشه آن بود تا پسکو را به عنوان نماد اتحادیه اروپا بعد از خروج انگلیس معرفی کند حال آنکه در مقابل، فرانسه بر روی عملیات های خارجی متمرکز بود تا در راستای حفظ دایره نفوذ سنتی خود در آفریقا، راهی برای تسهیل اعزام قوای نظامی پیدا کند.

نتیجه آنکه در نهایت برلین و پاریس برای بازتعریف کارنمودهای پسکو به تفاهم رسیدند و قرار شد توافق همکاری ساختارمند دائمی آنگونه که دلخواه آلمان است فراگیر باشد اما درعین حال برای تامین رضایت فرانسه مبنی بر متمرکز نگه داشتن هسته اولیه قدرت، لزومی ندارد همه کشورهای عضو-که فعلا 25 عدد هستند- در همه پروژه ها مشارکت داشته باشند. دیگر آنکه روند کلی اجرای پروژه ها به صورت مرحله به مرحله پیش خواهد رفت تا توانمندی های جدید فرصت بسط و توسعه یابند و دغدغه برطرف فوری اختلاف نظرها موجب کندی کار نگردد.

با این حساب، نباید جبهه گیری مرکل را به منزله مخالفت عمیق با باور کلی ماکرون دانست و از قبل برای حل و فصل اختلاف نظرها مکانیسمی درخور تعبیه شده است.

اما در این میان، اظهارنظر دوگانه اورزلا فون در لاین رئیس آینده کمیسیون اروپا که در کارنامه خود مقام وزیر دفاع سابق آلمان را یدک می کشد؛ تا حد زیادی به شفاف سازی مواضع برلین یاری می نماید.

وی بیش از هر چیز، در واکنش به نقدها مطرح شده، ناتو را یک نهاد فوق العاده توصیف کرد. اما با صراحت لحنی که می توان آن را تاکیدی بر همراهی کلی با مواضع رئیس جمهوری فرانسه تلقی کرد، گفت: اتحادیه اروپا بیش از این نمی تواند به قدرت نرم بسنده کند و باید به تقویت منافع خود، توسعه بازوی امنیتی و همچنین تمرکز بر سیاست های تجاری بپردازد.

وی با تاکید بر لزوم تقویت اتحادیه اروپا به عنوان بستر تسامح و دموکراسی در دنیا پرآشوب کنونی، گفت: برگزیت موجب همبستگی کشورهای باقی مانده در این اتحادیه شد. باید راه و روش اروپایی خودمان را در پیش بگیریم. قدرت نرم دیگر جوابگوی اروپایی ها چنانچه بخواهند صندلی خود را در دنیا امروز اثبات نمایند؛ نیست. اروپا باید زبان قدرت را بیاموزد.

وی ادامه داد: این به معنای آن است که باید از یک سو وابستگی امنیتی به دیگران را کم کنیم و از سوی دیگر بر توانایی های خود نظیر تجارت با چین، تمرکز بیشتری کنیم. باید با توجه به منافع خارجی اتحادیه اروپا، چشم انداز راهبردی تری را در پیش بگیریم که این شامل توسعه اتحادیه اروپا از راه پیوستن کشورهای بالکان غربی نیز می گردد و از این بابت قوانین الحاق کشورها احتیاجمند اصلاحات است.

از مجموع اظهارات اخیر ماکرون، اظهارات حال و گذشته مرکل و در نهایت آنچه که فون در لاین به تازگی گفته است؛ این طور برمی آید که علیرغم اختلاف نظرهای موجود؛ اتحادیه اروپا رویکردی تهاجمی تر را در مقایسه با ادوار گذشته در پیش خواهد گرفت.

درست است که مرکل اظهارات ماکرون را تمام و کمال نمی پذیرد و حتی در پاره ای موارد بین او و وزیر دفاع سابق آلمان هم اختلاف نظرهایی وجود دارد؛ اما همه آنها یک رویای واحد را در سر می پرورانند: استقلال نظامی از آمریکا در سایه حصول استقلال سیاسی-اقتصادی.

در این میان، اختلاف نظرهای دیگری هم وجود دارد که یکی از آنها تعجیل فون در لاین برای الحاق کشورهای مقدونیه شاقتصادی و آلبانی به اتحادیه اروپا است. در مورد این موضوع، ماکرون به طور ضمنی می گوید وقتی خطر بازگشت عناصر افراطی به کشور مسلمان نشین بوسنی وجود دارد و این کشور مانند بمب ساعتی بیخ گوش کرواسی تیک و تاک می نماید؛ اولویت توسعه اتحادیه اروپا نخواهد بود- اما این به معنی مخالفت مطلق رئیس جمهوری فرانسه با قدرت یابی اتحادیه از راه پذیرفتن اعضای جدید نیست.

از سوی دیگر، همانگونه که مرکل گفت قرار نیست ارتش اروپایی جای ناتو را بگیرد و این موضوعی است که ماکرون نیز پیشتر به آن اشاره نموده بود.

آمریکا یا فرانسه؛ چه کسی آتش را روشن کرد؟

اظهارات ماکرون کشورهای اروپای شرقی را که به آمریکا به چشم یگانه حامی خود در برابر روسیه نگاه می نمایند؛ دچار اضطراب نموده است. اما واقعیت این است که رئیس جمهوری فرانسه فقط آنچه را که عیان است با صراحت لهجه بیان نموده و این دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا بود که بیش از همه، میزان تعهدپذیری واشنگتن درقبال ناتو را زیر سوال برد و آن را پیمانی منسوخ توصیف کرد.

جرارد آرو سفیر سابق فرانسه در واشنگتن، اروپایی ها را به شترمرغ هایی تشبیه می نماید که تحمل محو شدن تصویر دلخواه خود از دنیا پیرامون را ندارند.

اما واقعیت این است که اروپایی ها برای نخستین بار با رئیس جمهوری آمریکایی روبرو هستند که در دغدغه های آنها شریک نیست و با ترغیب انگلیس به خروج از اتحادیه اروپا نشان داد که خیر و صلاح اتحادیه اروپا را نمی خواهد.

حتی پمپئو نیز علیرغم دفاع از ناتو، از زخم زبان های معمول واشنگتن چشم پوشی نکرد و همین دیروز مدعی شد: ناتو به رشد و تغییر احتیاج دارد.

ضروری است که این ائتلاف با واقعیات و چالش های امروز روبرو گردد. اگر کشورها فکر می نمایند که می توانند منافع امنیتی خود را بدون تأمین منابع مورد احتیاج ناتو تأمین نمایند و اینکه به تعهدات خود عمل ننمایند، این خطر وجود دارد که ناتو فاقد اثربخشی شده و یا منسوخ گردد.

این اظهارنظر پمپئو تهدیدهای همیشگی دولت واشنگتن را در خود یدک می کشد مبنی بر اینکه چنانچه اعضای اروپایی ناتو حق السهم خود را از هزینه ها نپردازند؛ آمریکا پشت شان را خالی می نماید و در قبال تامین امنیت آنها تعهدی ندارد و این سیاستی است که ترامپ در دیگر نقاط دنیا در روبروه با اعراب و متحدان آسیای شرقی نظیر ژاپن و کره جنوبی هم در پیش گرفته است.

نتیجه گیری

از مجموع اظهارات گذشته و حال چهره های مطرح اتحادیه اروپا و آمریکا این طور برآورد می گردد که همه آنها به یک واقعیت مشترک مبنی بر عدم کارایی ناتو مطابق با احتیاجهای روز دنیا اذعان می نمایند اما تعریف آنها از اصلاح این پیمان از چشم انداز منافع ملی شان قابل ارزیابی است و اختلاف نظرها نیز از همین جا ناشی می گردد.

باید گفت پرده دری ماکرون آن هم در آستانه نشست رهبران ناتو در تاریخ 3 ماه میلادی آینده (دسامبر)، بی حکمت نیست و در واقع، وی با جسارت باب تبادل نظر پیرامون موضوعی را باز کرد که در آینده از این هم داغ تر خواهد شد.

هدف وی نیز باز کردن باب مجادله بود و قطعاً در مراحل پیشرفته تر، مسئولیت تصمیم گیری در این زمینه را به تنهایی قبول نخواهد نمود حال آنکه پاریس در مقطع فعلی نیز طرح از پیش آماده شده ای را در ذهن ندارد. اما یک چیز معین است: از این پس کشورهای اروپایی به رغم همه اختلافات با صدایی رساتر از لزوم تشکیل ارتش اروپایی سخن می گویند و این دستاورد بزرگی برای ماکرون جوان تلقی می گردد.